طلاق توافقی یکی از انواع طلاق است که در آن زوجین به‌صورت توافقی از هم جدا می‌شوند. این طلاق نسبت به انواع دیگر طلاق، آسان‌تر است؛ چرا که زوجین هر دو قصد جداشدن از هم دارند و تنها باید مواردی چون مهریه، نفقه و حضانت فرزند را مشخص کنند. حضانت فرزند در طلاق توافقی موضوعی مهم است که برای برخی از زوجین به یکی از مشکلات مهم تبدیل شده است. اما حضانت فرزندان در طلاق توافقی با چه کسی است و قانون چه چیزی دراین‌رابطه عنوان کرده است؟ در این مطلب به بررسی این موارد پرداخته و با حضانت فرزند دختر و پسر در طلاق توافقی آشنا خواهیم شد.
حضانت فرزندان در طلاق توافقی
در طلاق توافقی تنها مصلحت زوجین مدنظر نیست و باید تکلیف فرزندان نیز مشخص شود. قانون دراین‌رابطه مقرراتی را تنظیم کرده تا فرزندان کمترین آسیب را بعد از طلاق تجربه کنند. براین‌اساس باید تکلیف فرزندان و اینکه پس از طلاق نگهداری از آنها با کدام یک از زوجین است مشخص شود. حضانت فرزند در قانون به معنای نگهداری، آموزش، حمایت عاطفی، جسمی و تربیت توسط والدین است. همچنین طبق قانون مدنی، حضانت فرزند هم حق و هم وظیفه والدین است. برای همین زمانی که حضانت فرزند پس از طلاق مشخص می‌شود، هیچ‌کدام از زوجین حق ندارند دیگری را از دیدن فرزند محروم کنند.
توافق زوجین برای حضانت فرزند در طلاق توافقی
همان‌طور که از نام طلاق توافقی مشخص است، این نوع طلاق با توافق طرفین صورت می‌گیرد و هر دو طرف در پرداخت حق‌وحقوق با هم به توافق می‌رسند. در طلاق توافقی، حضانت فرزند نیز به‌صورت توافقی صورت‌گرفته و دادگاه تصمیم‌گیری دررابطه‌با اینکه فرزند با چه کسی خواهد بود را به عهده زوجین می‌سپارد. در واقع دادگاه دررابطه‌با حضانت فرزند در طلاق توافقی دخالتی نکرده و این موضوع را بر عهده آنها قرار می‌دهد. طبق مقررات تصویب شده، حضانت فرزندان تا 7 سالگی با مادر است. اما اگر مادر شرایطش را نداشته باشد، می‌توانند به این توافق برسند که حضانت فرزند تنها تا 4 سالگی با مادر باشد و سپس به پدر واگذار شود. در حقیقت تعیین حضانت فرزند در طلاق توافقی کاملا به توافق زوجین و شرایط آنها بستگی دارد و قانون دست آنها را کاملا باز گذاشته است. پس از مشخص شدن و تعیین تکلیف حضانت فرزند در طلاق توافقی، باید در رابطه با ملاقات فرزند و زمان و مکان ملاقات نیز تصمیم گرفته شود.
حضانت فرزند تا چه سنی با مادر است؟
قانون دررابطه‌با حضانت فرزند با مادر این‌طور عنوان کرده است که حضانت فرزند دختر و پسر تا سن 7 سالگی با مادر است. پس از اینکه فرزندان به این سن برسند، حضانت فرزند دختر تا نه سالگی و حضانت فرزند پسر تا پانزده سالگی با پدر خواهد بود. پس از آن نیز حضانت فرزندان از دایره حضانت پدر خارج شده و خود فرزندان باید تصمیم بگیرند که قصد دارند برای ادامه زندگی خود نزد کدام یک از والدین باشند.
ماده 41 قانون حمایت خانواده در خصوص حضانت فرزند
طبق ماده 41 قانون حمایت خانواده: ” هر گاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکلیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی‌حق شود، می تواند در خصوص اموری از قبیل حضانت به دیگری، یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.”
حضانت فرزند پسر در طلاق توافقی
طبق قانون، حضانت فرزند پسر تا سن هفت‌سالگی با مادر است. زمانی که پسر به این سن برسد، حضانت او تا سن بلوغ با پدر خواهد بود. پس از آن نیز پسر باید خودش برای ادامه زندگی و اینکه تحت حضانت چه کسی باشد، تصمیم بگیرد. در این شرایط پسر می‌تواند زندگی با مادر یا پدرش را بر اساس شرایط آنها انتخاب کند. گاهی اوقات مادر در شرایطی است که نمی‌تواند مسئولیت و حضانت فرزند را بر عهده بگیرد و براین‌اساس فرزند ترجیح می‌دهد نزد پدر بماند. البته همان‌طور که اشاره کردیم، در طلاق توافقی این موضوع کاملاً به توافق طرفین بستگی دارد و زوجین می‌توانند بر اساس شرایط خود نسبت به حضانت فرزندانشان تصمیم‌گیری کنند.
حضانت فرزند دختر در طلاق توافقی
همان‌طور که اشاره کردیم، حضانت فرزند دختر نیز تا سن هفت‌سالگی با مادر است. پس از آن دختر تا رسیدن به سن بلوغ، یعنی نه‌سالگی، توسط پدر نگهداری شده و حضانت او با پدرش می‌باشد. زمانی هم که دختر به سن بلوغ برسد، باید نسبت به اینکه دوست دارد نزد کدام یک از والدین خود زندگی کند، تصمیم‌گیری نماید. انتخاب دختر نباید با شرایط زوجین منافات داشته باشد و زوج انتخاب شده باید توانایی نگهداری از او را داشته باشد. پس از آنکه حضانت فرزند دختر یا پسر مشخص شد، باید ملاقات فرزند در طلاق توافقی نیز روشن گردد. در واقع والدین باید دررابطه‌با زمان و مکان ملاقات نیز به توافق برسند و آن را در دادگاه اعلام کنند. مشخص‌شدن این موضوع باعث می‌شود تا افراد بعداً راجع به این موضوع دچار مشکل نشوند و بتوانند در روز و ساعت مقرر فرزند خود را ملاقات کنند.
حضانت فرزندان بعد از فوت پدر به چه صورت خواهد بود؟
درصورتی‌که حق حضانت فرزند با پدر باشد و پدر فوت نماید، باید راجع به حضانت فرزندان تصمیم‌گیری مجدد شود. ازآنجایی‌که پدر خانواده نقش تأمین نیازهای مالی و نفقه فرزندان را بر عهده دارد، پس از فوت او باید شرایط مالی مادر در نظر گرفته شود. درصورتی‌که مادر از نظر مالی، اخلاقی و موارد دیگر صلاحیت کافی را داشته باشد، قانون حضانت فرزندان را به مادر خانواده واگذار می‌کند. پس اگر مادر شرایط لازم را داشته باشد، حضانت فرزندان پس از فوت پدر با مادر خواهد بود. بااین‌حال باید اشاره کرد که اگر پدر فوت کند و مادر سرپرستی و حضانت فرزندانش را بر عهده بگیرد، اجداد پدری همچنان حق ملاقات با نوه را خواهند داشت. حال اگر مادر با این مورد مخالفت کند، دادگاه در این مورد تصمیم‌گیری کرده و شرایط ملاقات اجداد پدری با نوه را فراهم می‌کند.
قانون دررابطه‌با فوت هر یک از زوجین و نحوه حضانت فرزند این‌طور عنوان کرده است: ” حسب ماده 1171 قانون مدنی: در صورت فوت هر یک از والدین حضانت فرزند با آن که زنده است خواهد بود هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای فرزند قیم تعیین کرده باشد.”
چند نکته راجع به حضانت فرزندان در طلاق توافقی
- طبق قانون، حضانت دختر و پسر تا پایان سن 7 سالگی با مادر است. پس از آن نیز حضانت فرزندان تا رسیدن به سن بلوغ با پدر خانواده است. البته این مقررات بسته به توافق و شرایط زوجین در هنگام طلاق توافقی قابل تغییر است و زوجین می‌توانند در این مورد نیز به سازش برسند.
- طبق قانون درصورتی‌که حضانت فرزند با مادر بوده و مادر پس از جدایی مجدداً ازدواج کند، حضانت فرزند از او ساقط می‌شود. بااین‌حال در طلاق توافقی سازش در این مسئله نیز وجود داشته و زوجین می‌توانند به این توافق برسند که در صورت ازدواج مجدد مادر، او همچنان حضانت فرزند را داشته باشد.
- در صورتی که زوجین نتوانند هنگام طلاق توافقی نسبت به حضانت فرزندان خود به توافق برسند، دادگاه طبق قانون در این رابطه تصمیم‌گیری می‌کند.
- در طلاق توافقی، مکان و زمان ملاقات فرزند نیز به‌صورت توافقی مشخص می‌شود. زوجین باید نسبت به این مورد هم به توافق برسند. در غیر این صورت دادگاه دراین‌رابطه تصمیم‌گیری خواهد کرد.
- در طلاق توافقی نفقه فرزند بر عهده پدر است و نحوه و میزان پرداخت آن نیز بستگی به توافق زوجین دارد. درصورتی‌که زوجین دراین‌رابطه به توافق نرسند، دادگاه مبلغ نفقه را بر اساس نیازهای روزمره فرزند و سن او تعیین خواهد کرد.
- اگر شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد، در وظایف خود به خوبی عمل نکرده و یا مورد اخلاقی داشته باشد، طرف دیگر قادر است این موضوع را در دادگاه اثبات کرده و حق حضانت فرزند را از او سلب نماید.
کمک از وکیل برای حضانت فرزند
درصورتی‌که زوجین نسبت به حضانت فرزندان به توافق نرسند و نیاز به راهنمایی و مشاوره داشته باشند، می‌توانند از وکیل خانواده، وکیل طلاق توافقی یا وکیل حضانت فرزند کمک بگیرند. وکیل حضانت از تمام شرایط و ضوابط آگاهی داشته و قادر است حضانت فرزند را در صورت ادله کافی از آن موکل خود کند. وکیل حضانت از شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر یا پدر به‌خوبی مطلع است و می‌تواند روند رسیدگی به این موضوع را سرعت بخشد.
جمع‌بندی
در این مطلب به بررسی شرایط حضانت فرزند در طلاق توافقی پرداختیم. همان‌طور که اشاره کردیم در طلاق توافقی زوجین می‌توانند نسبت به حضانت فرزندانشان با هم به توافق و سازش برسند و دراین‌رابطه تصمیم‌گیری کنند. اما به‌طورکلی باید اشاره کرد که حضانت فرزندان تا سن هفت‌سالگی با مادر و پس از آن تا رسیدن فرزند به سن بلوغ با پدر خواهد بود.
