یکی از جرایم کیفری که قانون گذار مجازات سختی برای آن در نظر گرفته است، تجاوز به عنف است. در کشور ایران و بسیاری از دیگر کشورها، قوانینی برای حفظ کرامت زن و پرهیز از خشونت نسبت به آنان ایجاد شده است و برای برقراری روابط نامشروع به خصوص با اعمال زور و بدون رضایت، مجازات‌های سنگینی در نظر گرفته شده است. در این مطلب قرار است به جرم کیفری تجاوز به عنف بپردازیم و با مجازات‌های در نظر گرفته شده برای آن آشنا شویم.
تجاوز به عنف به چه معناست؟
عنف در لغت به معنای خشونت، جبر، بی‌رحمی و اعمال زور است. برای همین تجاوز به عنف به معنای عمل نزدیکی و روابط نامشروع با اعمال زور و خشونت است و زن در انجام آن هیچ رضایتی ندارد. این جرم نوعی زنا محسوب شده و برای آن مجازات سنگینی در نظر گرفته شده است. در واقع تجاوز به عنف نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط جهان و دیگر کشورها با مجازات سنگینی همراه است. در رابطه با تجاوز به عنف در ماده 224 قانون مجازات اسلامی اینطور آمده است:
“حد زنا در موارد زیر اعدام است:
- زنا با محارم نسبی
- زنا با زن پدر که موجب اعدام زانی است.
- زنای مرد غیرمسلمان با زن مسلمان که موجب اعدام زانی است.
- زنای به عنف یا اکراه از سوی زانی که موجب اعدام زانی است.
تبصره: هرگاه کسی با زنی که راضی به زنای با او نباشد در حال بیهوشی، خواب یا مستی زنا کندرفتار او در حکم زنای به عنف است. در زنا از طریق اغفال و فریب‌دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش، تهدید و یا ترساندن زن اگرچه موجب تسلیم‌شدن او شود نیز حکم فوق جاری است.”
اقدامات قربانی پس از وقوع تجاوز
درصورتی‌که دختر یا زنی مورد تجاوز واقع شود، باید به نزدیک‌ترین کلانتری یا دادسرا در نزدیکی خود مراجعه کند. دادسرا قربانی را برای معاینه به پزشکی قانونی معرفی می‌کند. در این زمان فرد قربانی نباید لباس‌ها و بدن خود را تا پیش از معاینه پزشکی قانونی تمیز کند و آنها را بشوید. دلیل آن هم این است که آثار وقوع جرم همچون خراشیدگی یا اثراتی چون موی متجاوز از روی بدن پاک می‌شود و اثبات این امر مشکل می‌گردد. پس اولین کار این است که به یک کلانتری مراجعه کرده و از آنها برای معرفی به پزشکی قانونی درخواست کمک کرد. در این مراکز با کمک شواهد و آثار تجاوز، میتوان به هویت شخص متجاوز دست پیدا کرد. شخص قربانی می‌تواند در کلانتری از افسر قضایی تقاضا کند تا تحقیقات مقدماتی توسط افسر زن و با حفظ محرمانگی صورت گیرد.
راه‌های اثبات جرم تجاوز به عنف
اثبات تجاوز به عنف کار راحتی نیست و دشواری‌های زیادی دارد. اثبات این جرم از پیچیده‌ترین مسائل است و دادگاه ادعای برخی افراد که مدعی مورد تجاوز قرارگرفتن هستند و یا به این دلیل که خود را در موقعیت خطرناکی قرار داده‌اند، نمی‌پذیرد. اثبات تجاوز به عنف بر عهده شاکی بوده و او باید بتواند رابطه جنسی صورت‌گرفته خود با متهم را نزد محکمه ثابت کند. با اینکه اثبات زنای به عنف دشوار است، اما این به این معنا نیست که به‌هیچ‌وجه نمی‌توان آن را اثبات کرد. برای اثبات این جرم، متهم باید نزد قاضی 4 بار به کرده خود اعتراف کند و اقرارهای او نزد پلیس ملاک رای نمی‌باشد. همچنین برای اثبات تجاوز به عنف، میتوان از حضور 4 شاهد در دادگاه استفاده کرد. علاوه بر این علم قاضی نیز راهی برای اثبات این جرم بوده و می‌تواند با توجه به قرائن و امارات، جرم متهم را تشخیص داده و حکم نهایی را برای او صادر نماید. توجه داشته باشید اگر متهم در ابتدا نزد قاضی به این امر اقرار کرده و سپس آن را انکار نماید، قاضی می‌تواند با تکیه بر علم خود حکم را صادر نماید.
مجازات تجاوز به عنف در قانون
همان‌طور که اشاره کردیم طبق ماده 224 قانون مجازات اسلامی، مجازات تجاوز به عنف اعدام است. علاوه بر این مجازات:
- اگر فرد قربانی دختر باکره باشد، مجرم باید به دلیل ازاله بکارت، ارش البکاره و مهرالمثل را به او پرداخت نماید.
- در صورتی که قربانی دختر باکره نباشد، مجرم باید مهرالمثل را پرداخت کرده و در انتظار حکم اعدام بماند.
رسیدگی به پرونده‌های تجاوز به عنف، در صلاحیت دادگاه کیفری یک استان است و در جلسه رسیدگی به این پرونده‌ها حضور سه قاضی ضروری می‌باشد.
ارش البکاره چیست؟
همان‌طور که در بخش قبلی اشاره کردیم، یکی از مجازات‌های در نظر گرفته شده برای تجاوز به دختر باکره پرداخت ارش البکاره است. ارش البکاره مبلغی است که بابت زایل نمودن بکارت دختر به او پرداخت می‌شود و در قانون به طور صریح به آن اشاره شده است. البته دریافت این مبلغ شرایطی دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم.
فریب و مکر توسط مرد:
درصورتی‌که مرد اقدام به فریب دختر کرده و با برقراری رابطه جنسی اقدام به زایل کردن بکارت دختر کند، باید ارش البکاره را به او پرداخت نماید. حال اگر دختر فریب نخورده باشد و اقدام به برقراری رابطه جنسی کرده باشد، ارش البکاره به او تعلق نمی‌گیرد. پس یکی از شرایط دریافت این مبلغ، فریب و مکر توسط مرد است.
عدم رضایت دختر و استفاده از زور
در صورتی که مرد با زور و خشونت اقدام به رابطه جنسی با دختر کند و دختر از انجام این کار رضایتی نداشته باشد، مرد باید ارش البکاره را پرداخت کرده و مجازات تجاوز را نیز در انتظار داشته باشد.
میزان ارش البکاره چقدر است؟
طبق ماده 658 قانون مجازات اسلامی: ” هرگاه ازاله بکارت غیر همسر با مقاربت یا به هر وسیله دیگری و بدون رضایت صورت گرفته باشد موجب ضمان مهرالمثل است.
تبصره 1- هرگاه ازاله بکارت با مقاربت و با رضایت انجام گرفته باشد چیزی ثابت نیست.
تبصره 2- رضایت دختر نابالغ یا مجنون یا مکرَهی که رضایت واقعی به زنا نداشته در حکم عدم رضایت است.”
دیه و میزان ارش البکاره مقدار مشخصی نیست. برای همین طبق قانون باید اشاره کرد که این میزان برابر با مهرالمثل در نظر گرفته شده است. مهرالمثل نیز توسط کارشناس دادگستری باتوجه‌به وضعیت و شأن زن مشخص می‌گردد. حال اگر میزان ارش البکاره دختر از دیه کامل یک زن بیشتر شود، اندازه دیه کامل به او پرداخت می‌شود و مازاد بر دیه کامل به او تعلق نمی‌گیرد. نکته دیگری که دراین‌رابطه وجود دارد این است که دختر علاوه بر مطالبه ارش البکاره، می‌تواند در خصوص زیان معنوی وارد شده بر خود نیز از متهم شکایت نماید.
حکم تجاوز به زن شوهردار چیست؟
درصورتی‌که به زن شوهردار تجاوز شود، زن می‌تواند برای طرح شکایت به دادسرا مراجعه کرده و مسئله را به‌صورت کیفری پیگیری کند. برای این کار زن می‌تواند به‌تنهایی و یا از طریق یک وکیل اقدام کند. مشاوره با یک وکیل حقوقی باعث می‌شود تا زن به‌خوبی با شرایط و عواقب پرونده‌های تجاوز به زن شوهردار آشنا شده و بهترین تصمیم را بگیرد. باید توجه داشت که این شکایات حتماً باید به اثبات برسند. درصورتی‌که نتوان جرم تجاوز به زن شوهردار را اثبات کرد، حکمی با عنوان حکم قذف به جرم تهمت ناموسی بر علیه شاکی و افرادی که شهادت دروغ داده‌اند، صادر می‌شود. در واقع قانون این احکام را برای این در نظر گرفته است که افراد بدون پایه و اساس به دیگران تهمت نزنند و آنها را راهی دادگاه نکنند. چرا که این کار موجب بازی با آبروی افراد می‌شود. حکم قذف در قانون مجازات اسلامی برابر با 80 ضربه شلاق و تحمل حبس به مدت 3 ماه الی 3 سال است که با تشخیص قاضی مشخص می‌شود.
استفاده از وکیل کیفری برای اثبات جرم تجاوز به عنف
بدون شک رفت‌وآمد مکرر در دادگاه و پیگیری پرونده کار سختی است و بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی کافی و همچنین کمبود وقت، شرایط رسیدگی به پرونده‌های حقوقی را ندارند. حال اگر پرونده از نوع تجاوز به عنف باشد و قربانی نیاز به کمک و راهنمایی بیشتری داشته باشد، کار سخت‌تر می‌شود. در این شرایط میتوان از یک وکیل کیفری کمک گرفته و از طریق او اقدام به پیگیری پرونده کرد. در واقع چه در جایگاه متهم باشید و چه قربانی، می‌توانید از حضور وکیل کیفری استفاده کرده و از حضور او بهره ببرید. وکیل کیفری می‌تواند سبب تسلط خاطر افراد شود و بار روانی وارد بر آنها را تا حد زیادی کاهش دهد؛ بنابراین اگر در این زمینه نیاز به کمک و هرگونه راهنمایی دارید، بهتر است با یک وکیل متخصص مشورت کرده و وکالت پرونده خود را به او بسپارید.
جمع‌بندی
تجاوز به عنف، یکی از جرایم کیفری است که به معنای نزدیکی و برقراری رابطه جنسی با اعمال خشونت و زور است و زن هیچ رضایتی به انجام آن ندارد. این جرم نوعی از زنا محسوب شده و طبق قانون مجازات اسلامی، حکم آن اعدام است. بااین‌حال باید جرم تجاوز به عنف در دادگاه اثبات شود تا قاضی بتواند حکم نهایی را بر علیه متهم صادر نماید.
