نحوه مطالبه مهریه بعد از فوت کردن همسر

مهریه جزو حقوق اصلی زن بوده که مرد موظف به پرداخت آن می‌باشد. تا زمانی که مرد در قید حیات است، زمانی که زن مهریه خود را طلب کند، مرد مکلف است که آن را پرداخت کند. اما اگر مرد فوت کرده و زن مهریه خود را بخواهد، شرایط به چه صورتی می‌شود؟ در این مطلب به نحوه مطالبه مهریه بعد از فوت همسر پرداخته و با شرایط دریافت آن آشنا خواهیم شد.

مهریه زن چیست؟

دررابطه‌با مهریه در قانون، تعریفات زیادی وجود دارد. طبق این تعاریف ” مهریه، عبارت است از مالی که به‌موجب عقد نکاح دایم یا موقت، به ملکیت زن درآمده و او می‌تواند در آن تصرف نموده و یا هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. مهریه می‌تواند عندالمطالبه و حال باشد. در این صورت باید به‌محض تقاضای زوجه پرداخت شود؛ یا عندالاستطاعه بوده و پرداخت آن منوط به توانایی مالی زوج باشد.”

پس مهریه جزو حق‌وحقوق اصلی زن است که پرداخت آن بر عهده مرد می‌باشد. زن می‌تواند مهریه را هر زمانی که بخواهد از مرد دریافت کند. در واقع پرداخت مهریه تنها به زمان طلاق مربوط نبوده و حتی در حین زندگی زناشویی نیز می‌توان آن را از مرد مطالبه کرد. علاوه بر این اگر مرد فوت کند نیز زن این اختیار را دارد که از اموال باقی‌مانده او درخواست پرداخت مهریه نماید.

شرایط مطالبه مهریه بعد از فوت شدن همسر

اگر زن قصد مطالبه مهریه از همسر فوت شده‌اش را داشته باشد، باید در ابتدا به دادگاه محل اقامتش مراجعه کند و یک دادخواست تامین اموال را به دادگاه ارائه کند. در دادگاه میزان اموال باقی‌مانده از همسر مشخص می‌شود و تا سپری‌شدن روند قانونی آنها را توقیف می‌نمایند. سپس بر اساس آنها مهریه زن تخمین زده می‌شود و در نهایت با فروش اموال از طریق مزایده، مهریه پرداخت می‌شود. در واقع طبق قانون پس از مرگ افراد، دیون آنها باید به طور کامل پرداخته شده و بدهی و ارثیه وارثان پرداخت شود. حال باید اشاره کرد که ورثه متوفی بیشتر از کل ماترک و اموال باقی‌مانده، هیچ مسئولیتی در برابر پرداخت بدهی‌های او ندارند. این یعنی اگر مردی فوت کرده و هیچ ارث و ترکه‌ای نداشته باشد و همسرش مهریه را طلب کند، ورثه مرد مسئولیتی در برابر پرداخت مهریه ندارند.

دریافت مهریه بعد از فوت همسر به چه صورت است؟

مطالبه مهریه بعد از فوت همسر نیز همانند روش‌های دریافت مهریه در حالت عادی است. یعنی زن می‌تواند از یک وکیل مهریه کمک گرفته و برای دریافت مهریه خود از اموال باقی‌مانده و ماترک متوفی اقدام نماید. درصورتی‌که مهریه زن وجه نقد باشد، ملاک نرخ تورم زمان فوت همسر است. برای مثال اگر از فوت مرد یک سال گذشته باشد و زن خواستار دریافت مهریه خود باشد، نرخ سال پیش در مهریه او محاسبه می‌شود. حال اگر مهریه از نوع سکه باشد، به قیمت روز مطالبه می‌گردد.

نحوه گرفتن مهریه از پدر شوهر بعد از مرگ همسر

درصورتی‌که پدرشوهر زن فوت کرده و از او به مرد ارث برسد، زن می‌تواند مهریه خود را از سهم‌الارثی که به شوهرش تعلق‌گرفته دریافت نماید. در این شرایط زن می‌تواند از دو طریق یعنی اجرای ثبت و یا دادگاه اقدام کند. مهریه زن جزو دیون ممتاز است و ادای آن واجب است. برای همین ابتدا باید مهریه زن از ماترک متوفی پرداخت شده و سپس از اموال باقی‌مانده به وراث از جمله خود زن ارث برسد. توجه داشته باشید که مهریه دینی بر گردن شوهر است و پدرشوهر وظیفه‌ای در قبال پرداخت آن ندارد. بااین‌حال شاید خود پدرشوهر رضایت به انجام این کار داشته باشد که بحث آن جدا است.

دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه

درصورتی‌که مرد فوت کرده و زن خواهان مهریه خود باشد، می‌تواند از طریق راه‌های زیر عمل کند:

–           از طریق اجرای ثبت: ازآنجایی‌که سند ازدواج یک سند رسمی محسوب می‌شود، زن می‌تواند با مراجعه به دوایر ثبت‌اسناد برای مطالبه مهریه خود اقدام کند. پس از آن این مرجع به وراث شوهر ابلاغ شده تا مهریه زن را پرداخت کنند. هزینه درخواست مهریه از طریق اجرای ثبت، معادل یک بیستم مبلغ مهریه است. زمانی که سردفتر اجرائیه پرداخت مهریه را صادر کرده و آن را به ورثه اطلاع می‌دهد، درصورتی‌که ورثه مهریه را ظرف مدت ده روز پرداخت نکنند، ترکه متوفی توقیف می‌شود. حال اگر اموالی برای توقیف وجود نداشته باشد، زن باید یک گواهی از اداره ثبت دریافت کرده و از طریق دادگاه اقدام کند. مدارک لازم برای گرفتن مهریه بعد از فوت همسر، سند ازدواج و مدارک شناسایی نظیر شناسنامه و کارت ملی است.

–           دادگاه: درصورتی‌که زن موفق به دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت نشود، می‌تواند دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت ورثه متوفی به دادگاه ارائه کند. توجه داشته باشید هر چند که خوانده دعوای مهریه ورثه متوفی هستند، اما مهریه باید از اموال باقی‌مانده متوفی پرداخت شود و زن نمی‌تواند آنها را از اموال شخصی وراث متوفی طلب کند. مگر اینکه خود وراث برای پرداخت آن رضایت داشته باشند. در این شرایط هزینه دادرسی مهریه برابر با سه و نیم درصد مبلغ کل مهریه است.

اولویت با پرداخت مهریه است یا سایر بدهی‌ها؟

درصورتی‌که متوفی چندین طلبکار داشته باشد، بعد از مرگش هر کسی که زودتر برای توقیف اموالش اقدام کند در مطالبه بدهی و طلب خود اولویت دارد. برای مثال اگر مردی فوت کرده و چند طلبکار داشته و درعین‌حال زن نیز خواهان دریافت مهریه خود باشد، اولویت با کسی است که زودتر برای دریافت طلب خود اقدام نماید. این یعنی در این شرایط مهریه اولویت و تقدمی ندارد و هر کسی که زودتر برای دریافت حق خود اقدام کند، به حق‌وحقوق خود می‌رسد. حال اگر ماترک مرد به‌قدری زیاد باشد که جوابگوی تمام بدهکاری‌ها و مهریه زن باشد، در اینجا دیگر تقدم معنایی نداشته و تمام افراد می‌توانند طلب خود را از ماترک متوفی دریافت کنند. در شرایط برابر مهریه زن دین ممتاز به‌حساب آمده و نسبت به طلب افراد در اولویت قرار دارد.

انتقال مهریه به وراث

یک نکته‌ای که برخی از افراد از آن بی‌اطلاع هستند، قابل‌انتقال بودن مهریه به وراث است. این یعنی مهریه دینی است که بر عهده مرد بوده و تا زمانی که پرداخت نشود، جزو بدهی‌های مرد محسوب می‌شود. ازاین‌رو اگر زن نیز فوت کند، مهریه از بین نرفته و قابل‌انتقال به وراث می‌شود. پس اگر زن فوت کرده باشد، فرزندان و وارثان او می‌توانند برای درخواست و مطالبه مهریه اقدام کنند.

مهریه زن دوم بعد از فوت شوهر

به‌محض اینکه زن و مردی به عقد هم درآیند، زن مستحق دریافت مهریه می‌شود. حال برای برخی سؤال است که آیا زن دوم نیز می‌تواند پس از فوت شوهر، اقدام به مطالبه مهریه کند یا خیر؟ دررابطه‌با این سوال باید اشاره کرد که هیچ تفاوتی میان مهریه زن دوم با مهریه زن اول پس از فوت شوهر وجود ندارد. در واقع زن دوم نیز قادر است در هر شرایط و زمانی اقدام به مطالبه مهریه خود کند. این تنها در صورتی امکان ندارد که ازدواج زن دوم با مرد از نوع دائمی نباشد. علاوه بر این باید اشاره کرد که مهر زوجه اول بر مهریه زوجه دوم هیچ ارجحیتی ندارد و هر دو از نظر قانون در یک جایگاه قرار دارند. پس توجه داشته باشید که با اینکه زن و مرد در عقد موقت از هم ارثی نمی‌برند، اما بحث مهریه جدا بوده و زن می‌تواند پس از فوت مرد برای دریافت مهریه از ماترک او اقدام نماید.

فرمول محاسبه مهریه زوجه بعد از فوت همسر

زمانی که زن خواهان دریافت مهریه از همسر فوت شده است، در ابتدا باید نوع مهریه مشخص شود. مهریه می‌تواند وجه نقد بوده و یا سکه بهارآزادی، اموال منقول و غیرمنقول باشد. بر اساس نوع مهریه، محاسبه آن به‌صورت زیر خواهد بود:

–   درصورتی‌که مهریه زن وجه نقد باشد، ملاک نرخ تورم زمان فوت شوهر در نظر گرفته می‌شود. یعنی اگر زن یک سال پس از فوت شوهر اقدام به مطالبه مهریه کند، نرخ تورم سال پیش برای مهریه او در نظر گرفته می‌شود.

–  در صورتی که مهریه از نوع سکه بهار آزادی باشد، ملاک نرخ تورم روز است.

جمع‌بندی

مهریه از حقوق ممتاز زن بوده که پرداخت آن نه‌تنها به دوران حیات مرد مربوط است، بلکه در صورت فوت همسر نیز از ماترک او قابل‌پرداخت است. این یعنی اگر مرد فوت کند، زن می‌تواند از ارث و ماترک او برای دریافت مهریه اقدام کند. توجه داشته باشید مهر زوجه غیر از ارثی است که به او تعلق می‌گیرد. یعنی زمانی که مرد فوت می‎کند، زن می‌تواند هم ارث خود را طلب کرده و هم مهریه را از اموال ماترک دریافت نماید. نحوه مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر از طریق اجرای ثبت و دادگاه خانواده قابل‌انجام است که در متن به طور کامل به آن اشاره کردیم. بااین‌حال اگر نیاز به اطلاعات بیشتر و مشاوره حقوقی در این زمینه داشته باشید، می‌توانید با مشاوران ما تماس بگیرید.