صیغه موقت یا عقد موقت، عقدی است که برای یک مدتزمان خاص جاری میشود. در واقع این عقد بر خلاف عقد دائم است و با درنظرگرفتن یک مهریه مشخص، زن و مرد به زوجیت هم درمیآیند. حال گاهی اوقات در شرایطی نیاز است که به اثبات صیغه موقت یا عقد موقت پرداخته شود. برای این کار چندین راه وجود دارد که از طریق آنها میتوان ازدواج موقت را ثابت کرد. در ادامه به نحوه اثبات صیغه موقت پرداخته و با راههای موجود برای آن آشنا خواهیم شد.
صیغه موقت چیست؟
مطابق با قانون مدنی، صیغه موقت یک عقد صحیح و قانونی است که بر خلاف عقد دائمی است. در این عقد زن و مرد با درنظرگرفتن مهریه مشخصی، برای یک بازه زمانی به زوجیت هم درمیآیند. هنگام جاریشدن صیغه عقد موقت، مهریه و مدتزمان صیغه باید مشخص باشد؛ در غیر این صورت عقد موقت صحیح نیست. در واقع از شرایط صحت عقد موقت باید به ذکر مهریه و مدت آن در زمان عقد اشاره کرد. زمانی که بازه زمانی به اتمام برسد، صیغه منحل میشود. برای همین در این عقد بر خلاف عقد دائم طلاق وجود ندارد. پس اگر بخواهیم عقد موقت را با عقد دائم مقایسه کنیم، باید به موارد زیر اشاره داشته باشیم:
- عقد دائم محدود به مدتزمان خاصی نیست. درصورتیکه صیغه موقت برای مدتزمان محدود و مشخصی بسته میشود.
- در عقد دائم زوجین میتوانند از هم جدا شده و طلاق بگیرند. درصورتیکه در صیغه موقت امکان طلاق وجود ندارد و تنها با انقضای مدت صیغه منحل میشود.
- عقد دائم باید در دفاتر ازدواج و طلاق به ثبت برسد. درصورتیکه در عقد موقت به این شکل نبوده و در بسیاری از موارد صیغه موقت بهصورت شفاهی و بدون ثبت در دفاتر میان زن و مرد جاری میشود.
- برای عقد دائم نیاز به حضور شاهد است. اما در بسیاری از مواقع در زمان جاریشدن صیغه موقت، شخصی بهغیراز زن و مرد حضور پیدا نمیکند.
آیا عقد موقت شفاهی اعتبار دارد؟
صیغه موقت میتواند هم بهصورت شفاهی باشد و هم در یکی از دفترخانهها به ثبت برسد. زوجینی که قصد دارند ازدواج موقت خود را ثبت کنند و صیغه نامه محضری دریافت کنند، باید به یکی از دفترخانههای ازدواج مراجعه کرده و مدارک لازم را ارائه دهند. پس از آن خطبه عقد محرمیت میان زوجین توسط یک عاقد شرعی جاری میشود. پس از جاریشدن صیغه موقت، سردفتر یک عقدنامه موقت برای آنها صادر میکند که به آن صیغه نامه محضری گفته میشود.
از طرفی برخی از زوجین تمایلی به ثبت صیغه موقت ندارند. بر اساس قوانین کشور و قواعد فقهی، صیغه موقت شفاهی کاملاً معتبر است و ایرادی ندارد. برای همین به دلیل شفاهی بودن صیغه و ثبتنشدن آن، نمیتوان آن را غیرمعتبر در نظر گرفت.
چه زمانی به اثبات صیغه موقت نیاز است؟
گاهی اوقات زوجه در حین عقد موقت از مرد باردار میشود. درصورتیکه عقد موقت به ثبت نرسیده باشد و از نوع شفاهی بوده باشد، دریافت شناسنامه برای فرزند متولد از عقد موقت دشوار میشود. از طرفی زن تنها در صورتی میتواند به دریافت مهریه و نفقه صیغه موقت بپردازد که بتواند عقد موقت را اثبات کند. برای همین در این شرایط زن باید به اثبات صیغه موقت بپردازد تا بتواند به حقوحقوق خود برسد. اثبات عقد موقت توسط دادگاه مورد بررسی قرار میگیرد و سپس به دعوای مهریه و یا شناسنامه فرزند رسیدگی میشود.
نفقه و ارث در صیغه موقت
همانطور که اشاره کردیم درنظرگرفتن مهریه از شروط عقد موقت است و هنگام جاریشدن خطبه عقد موقت باید به آن اشاره شود. اما دررابطهبا نفقه در صیغه موقت باید اشاره کنیم که طبق ماده 1113 قانون مدنی، مرد در عقد موقت موظف به پرداخت نفقه زن نمیباشد. در این ماده قانونی آمده است که ” در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد، مگر این که شرط شده یا آن که عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.” پس تنها در صورتی زن در عقد موقت از نفقه برخوردار میشود که در عقد نامه موقت شرط شده باشد. همچنین ترک انفاق شوهر در صورت شرط نفقه جرم محسوب نشده و زن در دادگاه تنها میتواند درخواست الزام به پرداخت نفقه را از دادگاه بخواهد.
دررابطهبا ارثبری در عقد موقت هم باید اشاره شود که طبق قانون تنها زن و مردی میتوانند از هم ارث ببرند که ازدواج آنها دائم باشد. پس در ازدواج موقت زن و مرد نمیتوانند از هم ارثبری داشته باشند.
نحوه اثبات صیغه موقت
هر شخصی برای اثبات ادعای خود، باید آن را در دادگاه ثابت کند تا دادگاه به آن رسیدگی نماید. در قانون کشور راههایی برای اثبات ادعا مطرح شده است که عبارتاند از شهادت، اقرار، سوگند، سند، تحقیقات محلی، رجوع به کارشناس و غیره. ازاینرو زوجینی که قصد دارند صیغه موقت یا نکاح موقت خود را اثبات کنند، باید از یکی از موارد اشاره شده استفاده کنند و از طریق آن ادعای خود را ثابت نمایند.
- اثبات صیغه موقت از طریق شاهد: درصورتیکه در زمان جاریشدن خطبه عقد موقت شاهد یا شاهدانی حضور داشته باشند، میتوان به شهادت آنها استناد کرده و از این طریق به اثبات عقد موقت پرداخت. اما زوجینی که به طور شفاهی به خواندن خطبه عقد موقت میپردازند و شاهدی ندارند، نمیتوانند از این راه برای اثبات صیغه شفاهی استفاده نمایند.
- اثبات عقد موقت از طریق اقرار: گاهی اوقات مرد در ضمن صحبتهای خود در دادگاه به ازدواج موقت با زن اقرار میکند که در این شرایط هم عقد موقت میان زوجین ثابت میشود.
- اثبات صیغه موقت از طریق خانه و لوازم زندگی: برخی از زوجین پس از عقد موقت با هم در یکخانه زندگی میکنند و لوازمی را برای خانه خریداری میکنند. وجود خانه و اسباب و اثاثیه آن میتواند دلیلی بر ازدواج موقت زوجین باشد.
مدارک لازم برای دادخواست اثبات صیغه موقت
اثبات صیغه موقت بیشتر برای زنان اهمیت دارد. چرا که از این طریق میتوانند به احقاق حقوق خود بپردازند. زمانی که زن برای اثبات ازدواج موقت به دادگاه مراجعه میکند، باید مدارک لازم و دلایل کافی ارائه دهد تا دادگاه به او گواهی ازدواج موقت بدهد. گواهی ارائه شده مدرکی مبنی بر ازدواج موقت بین زن و مرد است. مدارک لازم برای اثبات عقد موقت و دریافت گواهی صیغه موقت به شرح زیر است:
- مدارک مخصوص خانمها: یک عدد عکس سهدرچهار، کارت ملی و شناسنامه، گواهی پزشکی در صورت عدم باکرگی، طلاقنامه برای خانمهای مطلقه و اجازهنامه پدر یا جد پدری. درصورتیکه پدر یا جد پدری در قید حیات نباشد، باید گواهی فوت آنها ارائه شود.
- مدارک مخصوص آقایان: یک عدد عکس سهدرچهار، کارت ملی و شناسنامه.
الزام زوج به ثبت ازدواج موقت
همانطور که در بخشهای قبلی اشاره کردیم، یکی از تفاوتهای عقد دائم و عقد موقت در ثبت آن است. در عقد دائم مرد موظف است عقد و ازدواج خود را در یکی از دفاتر رسمی طلاق و ازدواج به ثبت برساند. اما در ازدواج موقت الزامی به این کار نبوده و مرد موظف به ثبت صیغه موقت نمیباشد. مگر آنکه شرایط مذکور در قانون حمایت از خانواده وجود داشته باشد. در این شرایط مرد باید عقد موقت را در یکی از دفاتر ثبت کند. در غیر این صورت برای او مجازات در نظر گرفته میشود. پس مجازات صیغه موقت تنها در این شرایط امکان دارد. حال بنا بر قانون، ثبت ازدواج موقت در موارد زیر الزامی است:
- باردارشدن زن: درصورتیکه زن در حین صیغه موقت باردار شود، مرد باید عقد موقت را به ثبت برساند. این کار به این خاطر است که فرزند متولد شده با مشکلات حقوقی همچون اثبات نسب مواجه نشود.
- شرط ضمن عقد: در صورتی که زن و مرد ضمن عقد موقت شرط کرده باشند که عقد را به ثبت برسانند، مرد ملزم به این کار میشود.
- توافق طرفین بعد از عقد: از دیگر موارد هم باید به توافق طرفین اشاره کرد. گاهی پس از عقد موقت زن و مرد با هم به توافق میرسند که ازدواج موقت خود را به ثبت برسانند.
حال اگر مرد موظف به ثبت عقد موقت باشد و از آن امتناع کند، مجازات میشود. مجازات در نظر گرفته شده برای آن هم جزای نقدی درجه 5 و یا حبس تعزیری درجه 7 است.
اثبات صیغه موقت به کمک وکیل
برای اثبات صیغه موقت میتوان از یک وکیل خانواده یا وکیل اثبات صیغه کمک گرفت. این وکلا از کلیه مراحل اثبات عقد موقت آگاهی دارند و میتوانند به افراد مشاورهها و راهنماییهای لازم را ارائه نمایند. برایناساس اگر به دنبال یک وکیل مجرب و کارآزموده دراینرابطه هستید، میتوانید از وکلای مؤسسه کارن کمک بگیرید. وکلای این مؤسسه در ابتدا به مشاوره حقوقی با افراد میپردازند و با عقد وکالت بهترین راه اثبات عقد موقت را به موکلین خود ارائه مینمایند.
جمعبندی
در شرایطی زن یا مرد نیاز به اثبات صیغه موقت دارند که برای این کار هم چندین راه وجود دارد. شهادت شهود، اقرار، سوگند، سند و تحقیقات محلی از جمله راههای اثبات عقد موقت است.